Η βιταμίνη Β12 (ή αλλιώς κοβαλαμίνη) είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη του συμπλέγματος βιταμινών Β. Παράγεται από τη δράση μικροοργανισμών στο γαστρεντερικό σωλήνα των ζώων, ως εκ τούτου τη συναντάμε αποκλειστικά στα τρόφιμα ζωικής προέλευσης. Οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες, σε αντίθεση με τις λιποδιαλυτές βιταμίνες, δεν αποθηκεύονται στο σώμα μας αλλά αποβάλλονται μέσω των ούρων. Η βιταμίνη Β12 σε αντίθεση με τις άλλες υδατοδιαλυτές βιταμίνες, μπορεί να αποθηκευτεί και να κατακρατηθεί από τον οργανισμό για μεγάλες χρονικές περιόδους, ακόμα και για αρκετά χρόνια.
Πηγές βιταμίνης Β12
Η βιταμίνη Β12 βρίσκεται κυρίως σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης με καλύτερες πηγές να αποτελούν το κρέας, το συκώτι, τα πουλερικά, τα αυγά (κυρίως ο κρόκος), τα γαλακτοκομικά και τα οστρακοειδή.
Λειτουργίες βιταμίνης Β12
- Μειώνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα καθώς επαρκής πρόσληψη της συνδέεται με χαμηλά επίπεδα ομοκυστείνης, πρωτεΐνης που έχει αναγνωριστεί ως νεότερος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα (δεν συνίσταται όμως συμπληρωματική χορήγηση μέσω σκευασμάτων ως μέσο πρόσληψης κατά των καρδιαγγειακών νοσημάτων!)
- Βοηθάει στο μεταβολισμό του λίπους και των πρωτεϊνών
- Σε συνδυασμό με το φυλλικό οξύ συμβάλει στην καλύτερη λειτουργία του νευρικού μας συστήματος (απαραίτητη για τη σύνθεση της μυελίνης, ουσία που περιβάλει σαν μονωτικό υλικό τις νευρικές ίνες)
- Είναι απαραίτητη για τη σύνθεση και επιδιόρθωση του DNA, δηλαδή του γενετικού μας υλικού
- Βοηθά στο σχηματισμό και στην ανανέωση των ερυθρών αιμοσφαιρίων
- Λειτουργεί ευεργετικά ως προς την εμφάνιση ή καθυστέρηση εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ, της άνοιας και της γνωστικής παρακμής.
Πως προκαλείται η έλλειψη της βιταμίνης Β12 και σε τι οδηγεί;
Όπως αναφέρθηκε, η βιταμίνη Β12 μπορεί να αποθηκευτεί στον ανθρώπινο οργανισμό για μεγάλα χρονικά διαστήματα, ως και αρκετά χρόνια. Πως και γιατί λοιπόν παρατηρείται έλλειψη βιταμίνης Β12, τη στιγμή που ο οργανισμός μας έχει την ικανότητα να την αποθηκεύει για τόσο μεγάλα χρονικά διαστήματα; Μήπως τελικά δεν έχει να κάνει ή δεν επηρεάζεται τόσο από τη διαιτητική της πρόσληψη, αλλά από άλλους παράγοντες;
Ένας ενήλικας ο οποίος σε κάποια δεδομένη στιγμή αρχίζει συνειδητά να μην καταναλώνει ζωικά προϊόντα (πχ αυστηρά χορτοφαγική δίαιτα), δεν κινδυνεύει άμεσα να εμφανίσει ανεπάρκεια βιταμίνης Β12. Αντίθετα, μια αυστηρά χορτοφαγική δίαιτα μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη της βιταμίνης πολύ γρήγορα ένα νεογνό ή ένα μικρό παιδί με χαμηλά αποθέματα βιταμίνης στο σώμα.
Το γεγονός λοιπόν ότι εμπεριέχεται στα ζωικά προϊόντα και στις δυτικές κοινωνίες γίνεται ως και υπερκατανάλωση αυτών, μας οδηγεί στο ότι η ανεπάρκεια της δεν οφείλεται τόσο στην ανεπαρκή πρόσληψη όσο στην ανεπαρκή απορρόφηση. Ποιοι είναι λοιπόν οι παράγοντες που δύναται να συμβάλουν στην ανεπαρκή απορρόφηση;
- παρατεταμένη χρήση ορισμένων φαρμάκων (κυρίως αυτά που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία του έλκους ή στο σύνδρομο γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης), αντιβιοτικών (καταστροφή του ενδογενή παράγοντα, ουσίας απαραίτητης για την απορρόφηση της Β12), σχετίζεται με μειωμένη απορρόφηση αυτής
- κακοήθης αναιμία (αυτοάνοση κατάσταση, στην οποία τα αντισώματα που παράγει ο οργανισμός, επιτίθενται στα γαστρικά κυτταρικά τοιχώματα και ως εκ τούτου μειώνεται η παραγωγή του ενδογενή παράγοντα)
- άλλες παθολογικές καταστάσεις όπως ατροφική γαστρίτιδα (φλεγμονή στα γαστρικά τοιχώματα), επεμβάσεις αφαίρεσης μέρους του στομάχου ή του εντέρου, αχλωριδρία (μειωμένη έκκριση υδροχλωρικού οξέος), μπορεί να οδηγήσουν σε μειωμένη απορρόφηση της Β12 λόγω έλλειψης των απαραίτητων για την απορρόφηση της ουσιών, υδροχλωρικού οξέος και ενδογενή παράγοντα.
- Οι συνήθειες των ανθρώπων μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπαρκή απορρόφηση. Οι παράνομες ή νόμιμες ναρκωτικές ουσίες (τσιγάρο, αλκοόλ, ζάχαρη, καφές), αλλάζουν το pH (προφέρεται πεχά) του στόματος, δημιουργώντας ένα όξινο περιβάλλον και καταστρέφοντας έτσι πρωτεΐνες απαραίτητες για τη μεταφορά και απορρόφηση εν συνεχεία της Β12
Η έλλειψη λοιπόν της Β12, η όποια εκδηλώνεται σταδιακά, μπορεί να οδηγήσει σε:
– αναιμία (μεγαλοβλαστική), κόπωση, αδυναμία, απώλεια όρεξης και βάρους
– συμπτώματα νευρολογικών διαταραχών, όπως μούδιασμα και τσούξιμο τα άκρα
Συνοπτικά λοιπόν, οι ομάδες ανθρώπων που κινδυνεύουν από ανεπάρκεια της βιταμίνης Β12, είναι:
- Ενήλικες που πάσχουν από τα παραπάνω νοσήματα ή/και ακολουθούν τη σχετική χρόνια φαρμακευτική αγωγή (ατροφική γαστρίτιδα, πεπτικό έλκος, αχλωριδρία, χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης μέρους του στόμαχου ή του εντέρου κτλ)
- Ασθενείς που πάσχουν από κακοήθη αναιμία
- Έγκυες και θηλάζουσες που ακολουθούν αυστηρά χορτοφαγική δίαιτα και τα βρέφη ή μικρά παιδιά αυτών
- Ηλικιωμένοι λόγω φυσιολογικής οργανικής δυσαπορρόφησης, εξαιτίας του γήρατος ή/και συνύπαρξης πεπτικού έλκους.
Απαιτήσεις βιταμίνης Β12
Οι συνιστώμενες διαιτητικές προσλήψεις για τους ενήλικες είναι 2,4 μg, επιπρόσθετη πρόσληψη για τις έγκυες (2,6 μg) και θηλάζουσες (2,8 μg), ενώ για τα άτομα ηλικίας 51 ετών και άνω θα πρέπει να καταναλώνουν τρόφιμα που να είναι εμπλουτισμένα με τη βιταμίνη ή να καταναλώνουν συμπληρώματα που να περιέχουν βιταμίνη Β12. Ως προς την περίπτωση τοξικότητας, δεν έχει αναφερθεί τέτοια περίπτωση, καθώς και δεν έχει σημειωθεί κανένα ευεργετικό αποτέλεσμα από την υπερβολική πρόσληψης της, σε άτομα που δεν εμφανίζουν έλλειψη. Οι κύριες διαιτητικές πηγές της βιταμίνης Β12 αποτυπώνονται στον ακόλουθο πίνακα:
| Πηγές Βιταμίνης Β12 | Ποσότητα βιταμίνης Β12 (μg) |
| Δημητριακά All Bran (1 φλιτζάνι) | 0,5 |
| Δημητριακά Bran Flakes (1 φλιτζάνι) | 0.8 |
| Γάλα (280ml) | 1,0 |
| Γάλα σόγιας – ανάλογα με εταιρεία | 1,5-3,2 |
| Γιαούρτι (1 κεσεδάκι) | 0,3 |
| Τυρί (50γρ) | 1,0 |
| Αυγό | 0,4 |
| Κρέας ψητό (85γρ) | 1,6 |
| Συκώτι αρνιού μαγειρεμένο (90γρ) | 70,0 |
| Άσπρο ψάρι μαγειρεμένο (150γρ) | 1,5-4,0 |
| Τόνος σε κονσέρβα | 4,0 |
| Σαρδέλες σε κονσέρβα (70γρ) | 10,0 |
| Φιλέτα ρέγγας μαγειρεμένη (110γρ) | 9,0 |
Συνοπτικά,
√ η βιταμίνη Β12 αποτελεί απαραίτητο θρεπτικό συστατικό για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού, μέσω δράσης της σε πολλαπλά συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού
√ ως υδατοδιαλυτή βιταμίνη είναι ευαίσθητη σε οξυγόνο, φως και θερμοκρασία, ως εκ τούτου θα πρέπει να διατηρούνται τα τρόφιμα σε ασφαλείς συνθήκες αποθήκευσης για να μην καταστρέφεται
√ ιδιαίτερη προσοχή ως προς τις κύριες πηγές της θα πρέπει να δίδεται από τα άτομα που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο ανεπάρκειας (ηλικιωμένοι, νεογνά ή βρέφη γονέων που ακολουθούν αυστηρά χορτοφαγική δίαιτα, ασθενείς που ακολουθούν συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή όπως αναφέρθηκε).
Πρόσφατα σχόλια